Dzięki finansowemu wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku w okresie od kwietnia do czerwca 2013 roku członkowie PTOP Salamandra oraz wolontariusze z kraju i zagranicy zrealizowali projekt „Struktura przestrzenna populacji nocka łydkowłosego (Myotis dasycneme) na obszarze Natura 2000 PLH 220026 „Sandr Brdy” (woj. pomorskie) i jej znaczenie dla czynnej ochrony gatunku”. Pomimo dużego obszaru występowania, rozciągającego się od Francji do Azji Środkowej, nocek łydkowłosy jest słabo poznany oraz zagrożony wymarciem.
Celem projektu było poznanie jego preferencji siedliskowych oraz odnalezienie nieznanych dotychczas kolonii rozrodczych, żerowisk i schronień.
Do badań odłowiono w sieci 20 samic badanego gatunku z kolonii zlokalizowanych w budynkach mieszkalnych w miejscowościach Widno (nadleśnictwo Przymuszewo) i Mylof-Zapora (nadleśnictwo Rytel).. Odłowy przeprowadzono w okresie ciąży (maj) oraz karmienia młodych (czerwiec), a złowione nietoperze oznakowano nadajnikami radiotelemetrycznymi o masie 0,52 g, przyklejonymi do grzbietu za pomocą nietoksycznego kleju chirurgicznego. W każdym z dwóch okresów obserwacji aktywność oznakowanych osobników monitorowano przez 10 nocy za pomocą sześciu przenośnych radiotelemetrycznych odbiorników skanujących, zaopatrzonych w trójelementowe anteny kierunkowe. Od zmierzchu do świtu zespoły telemetryczne patrolowały teren w poszukiwaniu samic oznaczonych nadajnikami. Kontrolowano przede wszystkim jeziora, kanały, rzeki i stawy rybne oraz miejsca przelotu oznakowanych samic z kolonii na miejsca żerowania. Do określenia lokalizacji miejsc występowania nietoperzy w terenie użyto nawigacji satelitarnej GPS oraz kompasów i map. Przez cały okres badań prowadzono monitoring warunków atmosferycznych za pomocą automatycznej stacji meteorologicznej umieszczonej na budynku leśniczówki w Widnie.
Jednym z najbardziej zaskakujących wyników projektu było stwierdzenie trasy przelotu samicy nocka łydkowłosego o minimalnej długości 54 km. Odległość tą nietoperz pokonał w czasie jednej nocy. Dotychczas uważano, że tylko duże nietoperze są zdolne do takiego wyczynu. Przeloty z kryjówki na żerowiska odbywały się głównie wzdłuż cieków wodnych, ale również przez otwarte przestrzenie, nie tylko wzdłuż liniowych elementów krajobrazu, jak w przypadku większości krajowych gatunków nietoperzy. W okresie ciąży jeziora, stawy rybne oraz rzeki i kanały były wykorzystywane zgodnie z ich dostępnością, co oznacza, że w tym okresie u samic badanego gatunku nie występowały preferencje w wyborze żerowisk. W okresie karmienia młodych oczekiwano częstszego wykorzystywania jezior, okazało się jednak, że były one unikane, zaś rzeki i kanały były najważniejszymi żerowiskami w tym okresie. W czasie obserwacji znaleziono kolejną nową kryjówkę nocka łydkowłosego pod mostem na rzece Zbrzycy w miejscowości Laska, do której przeniosło się kilka samic z młodymi. W czasie badań w kolejnych latach zamierzamy potwierdzić czy jest to stała kryjówka, w której odbywa się rozród, czy też jedynie tymczasowe schronienie niektórych osobników z kolonii w Widnie. W czasie badań odkryto również dwie nowe kryjówki nietoperzy w budynkach mieszkalnych. W okresie ciąży samice badanego gatunku często korzystały z kryjówek zlokalizowanych w dziuplach. Drzewa były też wielokrotnie wykorzystywane jako kryjówki nocne, służące do odpoczynku w czasie żerowania oraz jako miejsca ukrycia podczas deszczu. Za efekt ekologiczny projektu można uznać wzrost świadomości ekologicznej w zakresie ochrony nietoperzy wśród mieszkańców miejscowości Widno, Mylof, Parszczenica, Śluza, Czernica, Płęsno, w których prowadzono badania. W czasie spotkań z mieszkańcami tych miejscowości wyjaśniano cel i metody ochrony nietoperzy oraz rolę projektu w ochronie tych ssaków.
Na podstawie wyników badań złożono wnioski do Regionalnej i Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska o dopisanie nocka łydkowłosego do listy przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000 „Sandr Brdy” oraz o rozszerzenie granic obszaru, aby znalazły się w nim nowo odkryte kryjówki i żerowiska tego gatunku. Dodatkowo, wyniki badań zostaną wykorzystane w Planie Zadań Ochronnych (PZO) wykonywanego obecnie dla tego chronionego terenu. Kierownikami projektu byli: mgr Aneta Zapart, dr Tomasz Kokurewicz i dr Mateusz Ciechanowski.
