„Salamandra” w „Magdalence”

Szkolne Koło Ekologiczne przy Liceum św. Marii Magdaleny współpracuje z „Salamandrą” od niedawna. Wiosną przedstawiciele Towarzystwa po raz pierwszy odwiedzili „Marynkę”. Opowiedzieli nam o działaniach swojej organizacji na rzecz ochrony przyrody i zachęcili nas do współpracy. Dokładnie obejrzeli otoczenie liceum i zaoferowali swoją pomoc w realizacji projektu „Szkolne Ostoje Przyrody”.

Warto napisać jak duże znaczenie ma to przedsięwzięcie w przypadku naszej szkoły. Cieszy już sam fakt, że w gęsto zabudowanym i mocno zanieczyszczonym centrum Poznania, przy jednej z bardziej ruchliwych ulic ostał się dość duży, zabytkowy i dobrze utrzymany park. Dodatkowo jest on wciąż ostoją kilku rzadkich w Poznaniu gatunków roślin i zwierząt. Poza dość popularnymi kasztanowcami (Aesculus hippocastanum), których kwiaty mają szczególne znaczenie dla maturzystów, rosną tu także cisy (Taxus baccata), klony jesionolistne (Acer negundo), kalina hordowina (Viburnum lantana), dąb czerwony (Quercus rubra) i wiele innych. W konarach drzew wypatrzyć można m.in. sikory bogatki (Parus major), sierpówki (Streptopelia decaocto), gawrony (Corvus frugilegus), szpaki (Sturnus vulgaris) i dzwońce (Chloris chloris).

Przy sporządzeniu dokładnego spisu występujących tu gatunków znacznie pomogli nam doświadczeni przyrodnicy pracujący w „Salamandrze”. Ich wiedza przydatna była szczególnie przy rozpoznawaniu roślin i zwierząt z mniej nam znanych taksonów. My natomiast służyliśmy pomocą techniczną i zapałem w „polowaniu” np. na zwierzęta bezkręgowe (ich lista w przygotowaniu). Widocznym znakiem współpracy Koła Ekologicznego z PTOP „Salamandra” była brzoza - dar Towarzystwa, zasadzona na terenie parku. Niestety - została ona złamana podczas wakacji. Planujemy zasadzić tu więcej drzew i krzewów i próbować będziemy do skutku, ponieważ park przy LO św. Marii Magdaleny ma być naszą SZKOLNĄ OSTOJĄ PRZYRODY.

Renata Mikstacka

Inne działania „Salamandry”

• Podczas wakacji „Salamandra” przeprowadziła dwa obozy chiropterologiczne. Jeden w Kaszubskim Parku Krajobrazowym (zorganizowany przez Studenckie Koło Chiropterologiczne PTOP „Salamandra” w Gdańsku), drugi w Wielkopolskim Parku Narodowym. Oprócz naukowców, wzięli w nim udział wolontariusze - studenci i uczniowie liceów. Podczas obozów badano faunę nietoperzy występującą na tych terenach.
• Wzięliśmy udział w I Ogólnopolskim Forum Inicjatyw Pozarządowych, które odbyło się w dniach 21-22 września na terenie Uniwersytetu Warszawskiego. Działania „Salamandry” oraz jej wydawnictwa prezentowaliśmy na własnym stoisku wystawienniczym. Uczestniczyliśmy też w towarzyszących imprezie warsztatach i dyskusjach.
• Pod koniec września przyjęliśmy zaproszenie do wejścia w skład „Grupy 21”. Jest to, powstałe pół roku temu, nieformalne porozumienie dużych, krajowych organizacji ekologicznych. Jednym z głównych celów powstania tej grupy jest skoordynowane oddziaływanie na Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa i inne szczeble władzy. Sądzimy, że współpracując, łatwiej nam będzie wymóc decyzje korzystne dla środowiska oraz polskiego ruchu ekologicznego. Czy się to uda - czas pokaże.
• W ramach obchodów Sprzątania Świata przeprowadziliśmy akcję sprzątania otuliny Rezerwatu „Meteoryt Morasko”, zakończoną wycieczką po tym obiekcie.
• Rozpoczęły się intensywne prace w ramach projektu „Ochrona zimowisk nietoperzy w fortyfikacjach poznańskich”.
• Wraz z rozpoczęciem roku szkolnego ruszył kolejny etap kampanii „Szkolne Ostoje Przyrody”.

Tak wyglądało nasze stoisko podczas I Forum Inicjatyw Porządkowych Fot. Andrzej Kepel	Sprzątanie Świata 1996 Fot. Andrzej Kepel

Redakcja

„Nasi” w Holandii

Ruszamy w niedzielę o świcie. Nasz Opel Kadett poskrzypuje z lekka pod ciężarem pięciu osób i sporego bagażu. Co prawda rok wcześniej, z podobnym obciążeniem, wytrzymał hiszpańskie upały, pokonał drogę wzdłuż Pirenejów i dowiózł nas z powrotem do Polski - lękamy się trochę, czy teraz, w jego trzynastym roku „życia”, trasa licząca ponad 2 tysiące kilometrów nie okaże się pechowa. Lekki niepokój niknie jednak w atmosferze radosnego podniecenia, ciekawości i radości. Ponad dwa miesiące intensywnych przygotowań oraz starań o fundusze zostały uwieńczone sukcesem. Jedziemy do Holandii na VII Europejskie Sympozjum Chiropterologiczne. Wieziemy ze sobą 5 wystąpień przygotowanych w formie tak zwanych posterów (rulony z materiałami do nich zajmują nam pół bagażnika) oraz jeden referat. W tym samym czasie i w tym samym kierunku, podąża z Gdańska wynajętym mikrobusem silna grupa ze Studenckiego Koła Chiropterologicznego przy PTOP „Salamandra”. Uwzględniając Agnieszkę jadącą z Warszawy, do Veldhoven zmierza obecnie dwunastu członków „Salamandry”, wioząc materiały do 10 prezentacji. Jeśli do tego dodamy dr Petera Linę - głównego organizatora tego Sympozjum, który od ponad roku należy do naszego Towarzystwa - otrzymamy... Tfu! Na psa urok! Znowu pojawia się liczba 13.

Wejście do sztucznego zimowiska nietoperzy w Asten
Fot. Andrzej Kepel

Europejskie konferencje chiropterologiczne odbywają się co trzy lata. Poprzednia miała miejsce w Portugalii. Ciekawe, gdzie będzie następna. Sympozja te stanowią wspaniałą okazję do zapoznania się z najnowszymi odkryciami, wymiany doświadczeń oraz przedyskutowania z najlepszymi specjalistami swoich nowych hipotez i pomysłów. Do tej pory główną barierą utrudniającą udział Polaków w tych imprezach były trudności paszportowe i wizowe. Tym razem mało brakowało, a nie do przebycia okazałaby się przeszkoda finansowa. Pełna opłata konferencyjna, znacznie przekraczająca dwumiesięczne wynagrodzenie nauczyciela akademickiego, studziła zapały nawet największych pasjonatów. Mimo intensywnych starań, nie udało się nam zdobyć na ten cel dotacji ze źródeł krajowych. Dopiero Holenderskie Ministerstwo Gospodarki Środowiskiem (Ministry of Nature Management) uznało, że warto dla zapoznania się z wynikami naszych badań i działań ochronnych, nieco uszczuplić swój budżet. Tak wiec, dzięki holenderskiej dotacji, możemy obecnie sunąć niemieckimi autostradami na zachód.

Zanim jednak zobaczymy holenderskie wiatraki, w monotonny warkot mijanych tirów wdziera się straszliwy hałas. Samochód nasz zaczyna wydawać z siebie odgłos startującego odrzutowca. Na najbliższej stacji benzynowej okazuje się, że odłamała się nam rura wydechowa. Brak tłumika, w połączeniu z silnikiem Diesla, daje rzeczywiście piorunujące wrażenia słuchowe. Na szczęście większość z nas oglądała kiedyś przynajmniej jeden odcinek serialu „Mac Gyver”. Czerpiąc z niego natchnienie, usuwamy usterkę za pomocą puszek od piwa i drutu. Dodatkowo, cieknący podczas deszczu dach sprawia, że naszej podróży nie możemy uznać za nudną.

Na miejsce dojeżdżamy o drugiej w nocy. Centrum konferencyjne okazuje się ogromnym kompleksem kilku budynków, połączonych labiryntem korytarzy, łączników i schodów. Mimo skomplikowanego systemu kolorowych strzałek oraz szczegółowego planu budowli, który otrzymujemy przy wejściu, od czasu do czasu gubimy drogę. W końcu trafiamy jednak do swoich pokoi. Prysznic i spać. Ekipa z Gdańska zdążyła jeszcze na powitalną kolację. My możemy jedynie czekać na zbliżającą się porę śniadania.

Nasze wystąpienie podczas konferencji
Fot. Ewa Olejnik

Rano okazuje się, że nieoficjalnym językiem Sympozjum (oficjalny, to rzecz jasna angielski) jest polski. Na ponad 200 uczestników - dwudziestu dziewięciu to Polacy. Stanowimy zdecydowanie najliczniejszą grupę narodowościową. Nawet tradycyjnie silny zespół chiropterologów z Wielkiej Brytanii ustępuje nam pod względem liczebności. Co ciekawe, większość badaczy nietoperzy z Polski reprezentuje nie uczelnie wyższe, lecz organizacje społeczne. Obok „Salamandry” przyjechali przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Przyrody „pro Natura”, Mazowieckiej Grupy Badaczy Nietoperzy oraz Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Nietoperzy. Znak czasu - świadczy to o wysokim poziomie merytorycznym naszych organizacji „ochroniarskich”. Dobrze reprezentowana, zwłaszcza pod względem liczby wystąpień, jest też grupa z krakowskiego Centrum Informacji Chiropterologicznej. Można powiedzieć, że to właśnie stojący na jej czele prof. Bronisław Wołoszyn (Wojtek) był przed kilku laty inicjatorem i twórcą szerokiego społecznego ruchu „nietoperzowego” w naszym kraju.

Pięć dni (i nocy) Sympozjum, to czas niezwykle pracowity. Przed- i popołudnia wypełnia kilkadziesiąt, w większości bardzo ciekawych, referatów oraz sesje posterowe. Wieczorami bierzemy udział w różnych szkoleniach. Czasami szkoda, że nie możemy się rozerwać. Gdzie iść? Na warsztaty edukacyjne czy detektorowe? Podczas jednego z warsztatów, na prośbę organizatorów, wygłaszamy improwizowany referat, prezentujący nasze doświadczenia w ankietowej kontroli efektów działań edukacyjnych dotyczących nietoperzy. W nocy również trudno odpocząć. Imprezy „integracyjne”, stanowiące jak zwykle bodaj czy nie najważniejszą - nieformalną część konferencji, przeciągają się do białego rana.

Nasze prezentacje spotykają się z ciepłym przyjęciem. Zwłaszcza poster przedstawiający wyniki badań dotyczących zimowania nietoperzy w studniach cieszy się dużym zainteresowaniem. Wielu uczestników deklaruje, że po powrocie do swoich krajów, obejmie kontrolą również ten typ schronień. Referat o zimowiskach nietoperzy w poznańskich fortach zainteresował w szczególności Niemców, Belgów i Francuzów, którzy mają na swoim terenie podobne typy schronień.

Bardzo pouczająca okazała się, zorganizowana pod koniec Sympozjum, wycieczka do sztucznego zimowiska w Asten. W tym kosztownym, zbudowanym przez Holendrów specjalnie dla nietoperzy, betonowym schronie, zimowała rekordowo duża liczba... 12 nietoperzy! Dla porównania, w pojedynczym poznańskim forcie można ich spotkać nawet ponad 800. Powinno to stanowić dla nas groźne memento. Pokazuje, do czego może doprowadzić degradacja środowiska, prowadzona pod hasłami rozwoju gospodarczego. Jeżeli natychmiast nie podejmiemy intensywnych działań, za kilka lat będziemy musieli przeznaczyć na ten cel o wiele większe środki, dla uzyskania o wiele mizerniejszego wyniku.

Gdzie będzie następna konferencja? Część polskiej delegacji podczas „narady wojennej”.
Fot. Andrzej Kepel

Ostatniego dnia nasza ciekawość dotycząca lokalizacji kolejnego sympozjum została zaspokojona. Odbędzie się ono w sierpniu 1999 r., w Polsce, prawdopodobnie w Krakowie lub w jego okolicach. „Salamandra” weszła w skład Komitetu Organizacyjnego.

Pracę - na razie koncepcyjną - nad przygotowaniami do tego kolejnego sympozjum rozpoczęliśmy niezwłocznie, dyskutując i omawiając różne aspekty tego przedsięwzięcia przez całą drogę powrotną do Poznania. Wracając (tym razem bez awarii, choć z rurą wydechową „obandażowaną” puszkami) zatrzymaliśmy się na kilka godzin w Amsterdamie. Zwiedzając samo centrum miasta, w Dzielnicy „Czerwonych Latarni” znaleźliśmy na ulicy… nietoperza!!! Jednogłośnie uznaliśmy, że jest to dobry omen, oznaczający, że kolejna konferencja, za którą jesteśmy współodpowiedzialni, będzie równie udana.

Andrzej Kepel

II Krajowa Konferencja z cyklu „Ochrona przyrody a turystyka”

Konferencja odbyła się w ośrodku Lasów Państwowych w Puszczykowie k. Poznania
Fot. Andrzej Kepel

W dniach 9-11 września odbyła się w Puszczykowie II Krajowa Konferencja z cyklu „Ochrona przyrody a turystyka”. Temat tegorocznej edycji to „Rola turystyki w edukacji przyrodniczej społeczeństwa”.

Głównymi organizatorami konferencji były Katedry Ekologii Człowieka oraz Geografii Turyzmu Wydziału Turystyki i Rekreacji AWF w Poznaniu. Współorganizatorem zaś: PTOP „Salamandra”, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu oraz Wielkopolski Park Narodowy.

Podczas obrad plenarnych wiceprezes „Salamandry” - Sławomir Janyszek podzielił się swoimi doświadczeniami ze Stanów Zjednoczonych, prezentując referat „Ochrona przyrody jako biznes”.

Redakcja