Co robimy, by chronić nietoperze

Nietoperze ze względu na specyficzny tryb życia (zobacz: Sprzyjaj nietoperzom!) mają niewielu naturalnych wrogów. Większość dotyczących ich zagrożeń powodowanych jest przez człowieka. Ludzie bardzo często nie zdają sobie sprawy, że niszczą własnych sprzymierzeńców - pomocników w walce ze szkodnikami.

Przeprowadzona przez Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” ankieta, obejmująca 1000 poznaniaków, wykazała, że większość z nich nie wie nawet czym odżywiają się nietoperze (przeważał pogląd, że myszami). Dlatego też, spośród trzech typów prowadzonych przez nasze Towarzystwo prac dotyczących nietoperzy: badań naukowych, bezpośrednich przedsięwzięć ochronnych i działań edukacyjnych, do tego ostatniego przywiązujemy szczególną wagę.

Od początku swego istnienia „Salamandra” stara się przełamywać panujące uprzedzenia i przybliżać ludziom zwyczaje tych niezwykle interesujących zwierząt. Do tej pory zorganizowaliśmy kilka wykładów otwartych na temat nietoperzy i potrzeby ich ochrony (informacje o nich ukazały się w lokalnych mass-mediach). Cieszyły się one niespodziewanie dużym zainteresowaniem.

Z okazji Dnia Ziemi 1994 przeprowadziliśmy prelekcję dla dzieci ze szkoły podstawowej pt. „Kochajmy nietoperze”. Trzykrotnie zorganizowaliśmy wystawę fotograficzną na temat krajowych gatunków nietoperzy. Przed i w trakcie sezonu zimowego 1993/1994 zamieściliśmy w licznych gazetach (w tym - w popularnych dziennikach) oraz audycjach radiowych i telewizyjnych apel dotyczący konieczności ochrony zimujących nietoperzy. W kilku czasopismach ukazały się o tych zwierzętach popularnonaukowe artykuły naszego autorstwa. Szkolimy także własne kadry. Zorganizowaliśmy już dwa kursy dla naszych członków, dotyczące rozpoznawania krajowych gatunków zimujących nietoperzy. Odbyły się one na terenie fortów poznańskich i w trakcie inwentaryzacji w Tatrzańskim Parku Narodowym.

Aby podejmowane przez nas działania ochronne były naprawdę skuteczne i dotyczyły najistotniejszych zagrożeń, niezbędne jest poprzedzenie ich starannymi badaniami naukowymi. Dlatego też prowadzimy zimowe i letnie inwentaryzacje na terenie Poznania, Tatrzańskiego Parku Narodowego (pierwsze notowania nocka Natterera i mopka z polskiej części Tatr) oraz Lednickiego Parku Krajobrazowego. Ich wyniki prezentowane były w artykułach naukowych i referatach. Najważ-niejsze są jednak efekty w postaci konkretnych działań ochronnych.

Kontrola fortyfikacji poznańskich prowadzona wspólnie z innymi lokalnymi grupami chiropterologicznymi wykazała, iż Poznań jest znaczącym w skali kraju zimowiskiem nietoperzy. System fortów, traktowany jako całość, jest drugim co do wielkości, po Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym, skupiskiem hibernujących nietoperzy w Polsce. Dlatego też PTOP „Salamandra” wystąpiło do Rady Miejskiej Poznania z wnioskiem o objęcie kilku poznańskich fortów pewną formą ochrony, poprzez nadanie im statusu „użytków ekologicznych”. Wniosek został przyjęty i użytki w tych miejscach utworzono. Obecnie przygotowujemy kompleksowy plan ochrony nietoperzy na terenie Poznania. Również wyniki badań prowadzonych w Tatrach posłużą do opracowania projektu ochrony nietoperzy na tym terenie.

Należy zaznaczyć, że większość prac dotyczących nietoperzy, PTOP „Salamandra” prowadzi wspólnie ze Studenckim Klubem Ekologicznym, będącym kołem naszego Towarzystwa.
Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” ma zamiar kontynuować i rozwijać swoje działania dotyczące nietoperzy we wszystkich trzech sferach: naukowej, ochronnej i edukacyjnej. Wszystkich, którzy chcieliby lepiej poznać te wspaniałe i tajemnicze zwierzęta oraz przyczynić się do ich ochrony - serdecznie zapraszamy do współpracy.

Ewa Olejnik
Andrzej Kepel