Hotel dla nietoperzy

Czasami nie da się uratować istniejącego schronienia nietoperzy. Co wówczas? Jeśli do likwidacji takiego obiektu przyczynia się jakaś inwestycja, to obecne prawo wymaga działań kompensujących przyrodzie stratę. Ale zaplanowanie właściwych działań nie jest proste, zwłaszcza jeśli w danej dziedzinie brak pozytywnych doświadczeń.

Historia, jakich wiele. Planując budowę, inwestor dowiaduje się, że w wybranym miejscu występuje cenny walor przyrodniczy. Co zrobić? Cicho zniszczyć, z nadzieją, że nikt nie zauważy? Zrezygnować z inwestycji w tym miejscu? A może jakoś przenieść ów walor i wynagrodzić przyrodzie stratę? W przypadku tego trzeciego rozwiązania konieczna jest pomoc specjalistów i zezwolenia organów ochrony przyrody. Takie rozwiązanie wybrał pewien poznański inwestor, który odkrył, że w starych piwnicach, które zamierzał zagospodarować, znajduje się zimowisko ponad dwustu nocków dużych i kilku innych gatunków nietoperzy.

Jedno z czterech pomieszczeń nowego zimowiska dla nietoperzy
Fot. Andrzej Kepel

Ocenę sytuacji inwestor powierzył specjalistom z „Salamandry”, którzy prowadzili badania przez trzy lata. Okazało się, że ze względu na stan techniczny obiektu, pozostawienie go samemu sobie także stanowi poważne zagrożenie dla nietoperzy. Obiekt się dosłownie rozsypuje. Każdej zimy część nietoperzy ginęła przysypana gruzem lub zamarzała w pomieszczeniach, do których przez powiększające się otwory wlewało się mroźne powietrze. Próba przeniesienia zimowiska w inne miejsce okazała się więc najlepszym rozwiązaniem. Jednak prowadzone do tej pory w różnych krajach próby fizycznego przenoszenia nocków w inne miejsce czy budowanie nowego zimowiska w pobliżu starego nie dawały zadowalających efektów. Kolejnej zimy nietoperze nie zajmowały nowego schronienia.

W tym wypadku chiropterolodzy z „Salamandry” zaproponowali eksperymentalne rozwiązanie. Obok dotychczasowych podziemi wybudowano nowy, przestronny bunkier, tak zaprojektowany, by zapewniał hibernującym nietoperzom maksymalny komfort. Dla każdego gatunku coś dobrego. To nowe zimowisko połączono tunelem z dotychczasowym systemem piwnic. Tej zimy, gdy wszystkie nocki, gacki i mopki będą już w starym obiekcie, wloty do niego zostaną szczelnie zamknięte. Nietoperze będą musiały opuszczać schronienie przez nową budowlę. W ten sposób zwierzęta poznają jej pomieszczenia oraz lokalizację nowego wlotu, leżącego poza zabudowywanym terenem. Kolejnej zimy, gdy wrócą, stare piwnice będę już dla nietoperzy niedostępne. Mamy nadzieję, że przynajmniej części z nich tak spodobają się nowe apartamenty, że postanowią z nich skorzystać.

Pomysł ten uzyskał akceptację Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz inwestora, który na razie chce pozostać anonimowy. Nowe zimowisko zostało wybudowane i oddane w użytkowanie nietoperzom w połowie września tego roku. „Salamandra” będzie teraz monitorować efekty tych działań i wykorzystywanie przez nietoperze tej eksperymentalnej konstrukcji. Jeśli rezultat będzie pozytywny, to zastosowanie takiego rozwiązania będzie można rozważać także w następnych, podobnych sytuacjach.

Andrzej Kepel

Ten artykuł został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Gacki 2012

II miejsce w kategorii 13-16 lat: Agnieszka Zagraba - III Gimnazjum Św. S. Kostki w Lublinie (bez tytułu)

Z okazji międzynarodowego Roku Nietoperza PTOP „Salamandra” zorganizowało Ogólnopolski Konkurs Plastyczny dla Uczniów Szkół Podstawowych i Gimnazjów „Gacki 2012”, którego tematem przewodnim były nietoperze i ich ochrona.

Konkurs cieszył się ogromnym zainteresowaniem. Wpłynęło na niego znacznie ponad dwa tysiące prac plastycznych z ponad 300 placówek z całej Polski, które zostały ocenione w trzech kategoriach wiekowych. Jury złożone z plastyków i miłośników nietoperzy, pod przewodnictwem pana Marcina Szeląga z Muzeum Narodowego w Poznaniu, wytypowało dziewięć prac zwycięskich, a sześć wyróżniło.

Fot. Jolanta Węgiel

Przy ocenie brano pod uwagę: pomysłowość, estetykę i walory artystyczne, technikę wykonania, a także zrozumienie tematu. Trzeba przyznać, że uczniowie w większości wywiązali się z zadania wspaniale, nieraz zaskakując niekonwencjonalnym ujęciem i nietuzinkową formą.

Ukoronowaniem konkursu była wystawa pokonkursowa, zorganizowana przez PTOP „Salamandra” i Wydział Leśny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, którą można było zwiedzać przez cały czerwiec. Do wystawy zakwalifikowało się 57 prac.

Jolanta Węgiel

Konkurs i wystawę zorganizowano dzięki wsparciu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Ten artykuł został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Rok 2012 nad Notecią

Jubileuszowy, 10 rok działań nadnoteckiej „Salamandry” był wyjątkowo pracowity. Wiosną odbyły się dwa biwaki, podczas których badana była populacja dudka. W ramach Akcji „DUDEK” udało się objąć monitoringiem część obszaru Natura 2000 „Nadnoteckie Łęgi”, położonego między Ujściem a Czarnkowem. Prace terenowe zakończyły się wykryciem ośmiu dziupli tego gatunku. W przyszłym roku projekt będzie kontynuowany, a jego zwieńczeniem będzie publikacja na temat preferencji lęgowych dudka. Planowany jest również montaż skrzynek lęgowych oraz ochrona istniejących dziupli (m.in. przez zachęcanie właścicieli dziuplastych drzew do ich niewycinania).

Latem udało się zaobrączkować kilkanaście derkaczy
Fot. Marek Maluśkiewicz

Na początku lipca odbył się obóz dla wolontariuszy z Wielkopolski, połączony z obrączkowaniem bocianów nad Notecią. Prace prowadzone były w Dolinie Noteci, na obszarze trzech powiatów. Młode bociany transportowane były na ziemię przy wykorzystaniu podnośnika koszowego i tam obrączkowane. W ten sposób udało się oznakować około 80 ptaków. Przy okazji działań w terenie przyrodnicy przeprowadzili wiele rozmów z mieszkańcami obszarów wiejskich, którzy otrzymywali ulotki i foldery dotyczące przyrody tego obszaru. Nocą pod okiem specjalistów wolontariusze obrączkowali derkacze i poszukiwali sów. Dużą atrakcją było również oznakowanie bardzo rzadkiego w kraju szablodzioba. W czasie obozu odbywały się szkolenia wolontariuszy z zakresu ochrony przyrody (prelekcje oraz pokazy multimedialne i filmowe), a także zajęcia praktyczne.

Podczas lipcowego obozu został zaobrączkowany młody szablodziób
Fot. Mateusz Gutowski

Latem kontynuowany był projekt „Ochrony płomykówki nad Notecią”. W ramach działań skontrolowane zostały potencjalne miejsca występowania tej sowy, głównie w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim (wieże kościelne, strychy i budynki gospodarcze). Niestety płomykówka występuje tu bardzo nielicznie. Zamontowane więc zostały także kolejne skrzynki lęgowe dla tego gatunku.

Jesienią odbyła się kampania edukacyjna pt. „Jak pomagać ptakom”. W ramach zadania przeprowadzonych zostało 25 prelekcji w szkołach północnej Wielkopolski, wydany został folder na ten temat oraz powstała strona internetowa (www.przyroda.most.org.pl/pomaganie). Akcja jest odzewem na dużą liczbę pytań i problemów kierowanych do Towarzystwa, dotyczących np. podejmowania interwencji przyrodniczych, właściwego dokarmiania ptaków zimą czy wykonania skrzynek lęgowych.

Marek Maluśkiewicz
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Nadnoteckie Koło PTOP „Salamandra”

Ten artykuł został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Susłowa konferencja w Kamieniu Śląskim

Jaki jest obecnie stan populacji susła moręgowanego w Europie oraz w jaki sposób stworzyć europejski plan ochrony susła – między innymi o tym dyskutowali uczestnicy konferencji poświęconej susłom: IV European Ground Squirrel Meeting (IV EGSM).

Konferencja odbyła się w dniach 5–7 września br. w Kamieniu Śląskim (woj. opolskie), a za jej organizację było odpowiedzialne PTOP „Salamandra”. Miejsce IV EGSM zostało wybrane nieprzypadkowo – to właśnie w Kamieniu Śląskim na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku widziano ostatniego susła moręgowanego i to tutaj w 2005 roku „Salamandra” rozpoczęła trwający do dziś program reintrodukcji tych ssaków w Polsce. Wśród naukowców i przedstawicieli organizacji pozarządowych biorących udział w konferencji znaleźli się specjaliści z Czech, Słowacji, Węgier, Austrii, Rumunii, Niemiec, Holandii, Rosji i Kanady (łącznie 36 osób).

Oprócz prezentacji dotyczących ekologii, genetyki, rozmieszczenia i ochrony susła moręgowanego, w programie znalazły się także prelekcje dotyczące innych gatunków susła: perełkowanego, żółtego i północno-amerykańskiego. PTOP „Salamandra” przygotowało dwie prezentacje w formie postera – jedną przy współpracy z Katedrą Biosystematyki Uniwersytetu Opolskiego, pt. „Ochrona susła moręgowanego szansą dla rzadkich gatunków roślin i zwierząt”, drugą przy udziale Animal Conservation and Wildlife Foundation w Kanadzie, pt. „Zachowania kanibalistyczne susłów północnoamerykańskich jako czynnik zwiększający ich śmiertelność na drogach”, która zdobyła nagrodę na najlepszy poster. Dodatkową atrakcją konferencji był wyjazd do Parku Krajobrazowego Góra św. Anny.

Europejska konferencja poświęcona susłom odbywa się co dwa lata. Pierwsza miała miejsce w 2006 roku na Węgrzech, druga w 2008 roku w Republice Czeskiej, a trzecia w 2010 roku w Turcji.

Julia Kończak
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Organizację IV EGSM wsparli:
- Partnerzy i patroni: Katedra Biosystematyki Uniwersytetu Opolskiego, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu, Zespół Opolskich Parków Krajobrazowych, Magazyn Przyrodniczy SALAMANDRA.
- Sponsorzy: Solaris Bus & Coach wraz z Fundacją Zielony Jamnik – na ratunek bezbronnym.


Artykuł współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Ten artykuł został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej