Przywracamy popielice lasom zachodniej Polski

Popielica (Glis glis) jest nadrzewnym gryzoniem, który wyglądem przypomina małą szarą wiewiórkę. Prowadzi nocny tryb życia, dlatego bardzo trudno dostrzec ją wśród gałęzi drzew. Przystosowane do nocnych warunków oczy ułatwiają jej zręczne poruszanie się w ciemnościach.

W Polsce popielica jest gatunkiem narażonym na wyginięcie, dlatego też w 2003 roku rozpoczęto jej reintrodukcję (czyli ponowne wprowadzenie na teren, na którym wyginęła) do Puszczy Bukowej (zobacz: Popielice w Puszczy Bukowej - SALAMANDRA 1/2003) w Szczecińskim Parku Krajobrazowym, na terenie Nadleśnictwa Gryfino. Projekt realizuje Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”, we współpracy z Zakładem Zoologii Systematycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Popielice w poszukiwaniu ulubionych orzeszków bukowych zgrabnie poruszają się w koronach drzew
Fot. Mirosław Jurczyszyn

Pierwszy etap działań polegał na wprowadzeniu na teren Puszczy (a ściślej – do rezerwatu „Trawiasta Buczyna”) 25 zwierząt. Po kilkutygodniowym okresie aktywności w nowym dla siebie miejscu popielice zapadły w sen zimowy (hibernację). Chociaż prawie całe lato i część jesieni spędzają w koronach drzew, na zimowe schronienie wykopują kilkudziesięciocentymetrowe norki w ziemi. Udało nam się zaobserwować, że pierwsze (te najlepiej odżywione) osobniki zeszły do nor już pod koniec września, a najdłużej aktywne – dopiero w listopadzie. Latem 2004 roku (podczas drugiego etapu projektu) stwierdziliśmy na terenie Puszczy obecność ośmiu popielic z grupy reintrodukowanej jesienią.

W lipcu i wrześniu 2004 roku wsiedliliśmy kolejne grupy tych sympatycznych gryzoni, na nowy dom wybierając im – w uzgodnieniu z Dyrekcją Parków Krajobrazowych i Nadleśnictwem Gryfino – dwa rezerwaty, w tym znaną nam już „Trawiastą Buczynę” (tym razem wprowadziliśmy tam 32 popielice). Nowym miejscem jest rezerwat „Kołowskie Parowy”, do którego wprowadziło się 24 nowych mieszkańców. Teren obu rezerwatów okazał się najodpowiedniejszy dla rozwoju populacji tego gatunku w Puszczy Bukowej.

Pod koniec września najlepiej odżywione popielice mogą już udać się na zimowy spoczynek
Fot. Mirosław Jurczyszyn

Początkowo popielice aklimatyzowały się w przeznaczonych do tego celu klatkach rozwieszonych na drzewach, podobnie jak grupa zeszłoroczna. Przed wypuszczeniem założono im na szyje specjalne obroże zaopatrzone w nadajniki telemetryczne. Wysyłane przez nie sygnały radiowe były skrupulatnie namierzane i sprawdzane przez obserwatorów, co umożliwiało śledzenie zachowań zwierząt i ich rozprzestrzeniania się po lesie. Kontrole były bardzo dokładne i czasochłonne, a całonocne „tropienie” popielic wymagało niemałego hartu ducha oraz dobrej kondycji fizycznej. W odłowach, aklimatyzacji i monitoringu uczestniczyli studenci UAM w Poznaniu, wolontariusze PTOP „Salamandra”, studenci biologii Uniwersytetu w Archangielsku oraz wykwalifikowani pracownicy techniczni.

Wszystkie zwierzęta, wsiedlone do Puszczy w 2004 roku, bardzo szybko się przyzwyczaiły do nowego otoczenia – już po kilku dobach od wypuszczenia znalazły dogodne dziuple w drzewach i tylko sporadycznie wracały do wykładanego w klatkach pokarmu. W październiku, jak to mają w zwyczaju, zabrały się do wykopywania norek hibernacyjnych, by rozpocząć długi „sen zimowy”.

W następnych latach stan nowo powstałej populacji będzie regularnie kontrolowany i w razie potrzeby wsiedlane będą kolejne grupy popielic. Mamy nadzieję, że w efekcie powstanie stabilna i rozmnażająca się populacja tego gatunku na terenie Puszczy Bukowej.

Mirosław Jurczyszyn
Ewa Zgrabczyńska

Program reintrodukcji finansowany jest przez Fundację EkoFundusz oraz Program Małych Dotacji Globalnego Funduszu Środowiska.