Zmiany w ustawach

W ostatnim czasie coraz bardziej paląca staje się potrzeba nowelizacji aktów prawnych związanych z ochroną przyrody. Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” opracowało propozycje zmian w trzech ustawach (o ochronie przyrody, o lasach i Prawo łowieckie) oraz jednym rozporządzeniu Rady Ministrów (o zasadach gospodarki finansowej PGL Lasy Państwowe).

Zdecydowana większość zaproponowanych korekt dotyczy uwzględnienia w prawie zwiększającej się roli organizacji społecznych w ochronie przyrody i środowiska. Szczególnie ważna jest grupa propozycji obejmujących wprowadzenie do oficjalnego systemu obszarów chronionych ze względów przyrodniczych nowej formy ochrony prawnej - społecznych ostoi przyrody. Są one tu rozumiane jako obiekty przyrodnicze stanowiące własność (lub będące w użytkowaniu) i chronione przez organizacje społeczne statutowo zajmujące się ochroną przyrody.

Powstały już w Polsce pierwsze społeczne ostoje przyrody, znajdujące się w użytkowaniu organizacji pozarządowych. Wiele z nich posiada bardzo wysokie walory przyrodnicze. Niestety forma ta jest jeszcze niezbyt popularna i nie rozwija się zbyt dynamicznie. Główną przeszkodą jest całkowity brak prawnego umocowania tego rodzaju obiektów ochronnych. Podczas gdy państwowe rezerwaty mogą liczyć na dotacje i ulgi podatkowe, właściciele ostoi prywatnych muszą płacić normalne podatki leśne lub rolne. Na chronionych w ten sposób terenach mogą być organizowane polowania, a własność prywatna nie chroni wystarczająco tych obiektów przed planowanymi inwestycjami, mogącymi doprowadzić do unicestwienia walorów stanowiących cel ochrony.

Społeczne ostoje przyrody mogą być obszarami bardzo różnorodnymi. Tą formą ochrony można objąć zarówno fragment fortu stanowiący zimowisko nietoperzy, duży obszar łąk, jezioro, dolinę rzeczną, jak i niemal każdy inny typ obiektu, który posiada, albo pod wpływem działań adaptacyjnych lub renaturyzacyjnych może uzyskać walory przyrodnicze. Społeczne ostoje przyrody mogą też w o wiele większym stopniu niż inne, „państwowe” formy ochronne stanowić miejsca realizacji różnego rodzaju ochrony czynnej - w tym także być „poligonem” do testowania prac o charakterze nowatorskim. Ostoje mogą także w większej mierze niż rezerwaty służyć różnym formom edukacji przyrodniczej. To organizacje powinny decydować o tym, co stanowi główny cel ochrony ostoi i jakie działania ochronne są w niej podejmowane.

Skoro społeczne ostoje przyrody mają uzyskać pewne „przywileje” prawne, wśród propozycji zmian w ustawach uwzględniono także system zabezpieczeń, gwarantujący trwałość ochrony oraz zapobiegający nadużyciom.

Pozostaje jeszcze wiele aktów prawnych dotyczących przyrody i jej ochrony, które wymagają pilnej reformy. Dotyczy to np. ustawy o ochronie zwierząt, ustawy o rybactwie śródlądowym, ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz wielu innych. Należy mieć nadzieję, że przy przygotowywaniu tych reform w większym niż do tej pory stopniu będzie się korzystało ze współpracy z organizacjami społecznymi.

Redakcja

W rozpropagowaniu propozycji pomogło Global Environment Facility / Small Grants Programme.

Letnie obozy

Jednym z elementów działań edukacyjnych realizowanych przez „Salamandrę” jest organizowanie letnich obozów dla naszych wolontariuszy. Prowadzone przez specjalistów z różnych dziedzin biologii, stwarzają one okazję do poszerzenia wiedzy na temat różnych gatunków roślin i zwierząt oraz procesów zachodzących w przyrodzie. Jest to też doskonała metoda szkolenia przyszłych potencjalnych kadr „Salamandry”. Obozy umożliwiają ponadto wzajemne poznanie się osobom, które w ciągu roku pomagają nam dzielnie w naszych przedsięwzięciach. Jest to też dobry i tani sposób na przyjemne i pożyteczne spędzenie wakacji.

W tym roku zorganizowaliśmy dla naszych członków aż trzy obozy: jeden ornitologiczny (w Drawieńskim Parku Narodowym) i dwa chiropterologiczne (w Margoninie i w Wielkopolskim Parku Narodowym). Wrażeniami z obozu „ptasiego” podzielił się jeden z jego uczestników (zobacz: Obóz ornitologiczny PTOP ”Salamandra”).

Rezultaty obozów chiropterologicznych zostały zaprezentowane przez dwóch naszych zapalonych młodych chiropterologów (Agnieszkę Szubert i Macieja Łochyńskiego) w trakcie XII Ogólnopolskiej Konferencji Chiropterologicznej. W Margoninie, dzięki odłowom w sieci, obserwacjom detektorowym oraz przeszukiwaniu potencjalnych schronień, udało się stwierdzić następujące gatunki nietoperzy: mroczka późnego (Eptesicus serotinus), nocka Brandta (Myotis brandti), nocka rudego (Myotis daubentoni), nocka wąsatka (Myotis mystacinus), karlika większego (Pipistrellus nathusi). Odnotowano m.in. liczące po kilkadziesiąt osobników kolonie rozrodcze tych gatunków. W trakcie badań w okolicach Margonina prowadzono rozmowy z miejscową ludnością, wyjaśniając pożyteczność nietoperzy oraz podstawowe zasady ich ochrony.

Podczas obozu w Wielkopolskim Parku Narodowym sprawdzono 133 skrzynki nietoperzowe oraz prowadzono odłowy w sieci. W sumie zanotowano aż 9 gatunków nietoperzy - nocka dużego (Myotis myotis), nocka wąsatka (Myotis mystacinus), nocka rudego (Myotis daubentoni), mroczka późnego (Eptesicus serotinus), karlika malutkiego (Pipistrellus pipistrellus), borowca wielkiego (Nyctalus noctula), gacka brunatnego (Plecotus auritus), mopka (Barbastella barbastellus) oraz prawdziwą naukową rewelację - nietoperza, którego cechy wskazywały na przynależność do gatunku nocek orzęsiony (Myotis emarginatus).

Redakcja

Obozy odbyły się dzięki pomocy finansowej Milieukontakt Oost-Europa z Holandii.

„Pędzenie zwierząt” w Drawieńskim Parku Narodowym

24 października, podobnie jak w lutym tego roku, pojechaliśmy wraz z ponad 30 wolontariuszami do Drawieńskiego Parku Narodowego, aby razem z ochotnikami Lubuskiego Klubu Przyrodników policzyć zamieszkujące ten teren duże ssaki. Chociaż od rana padał deszcz, gdy przyjechaliśmy - przejaśniło się i Park dostarczył nam niezapomnianych, jesiennych wrażeń. Na wybranych powierzchniach naliczyliśmy 13 jeleni, 13 saren, 6 dzików i 2 zające. Wyniki pędzeń posłużą do opracowania planu ochrony fauny DPN-u.

Redakcja

Sprzątanie Świata 1998

W tym roku „Salamandra” już tradycyjnie uczestniczyła w akcji Sprzątania Świata. Z pomocą ok. 300 (!!!) wolontariuszy wyzbieraliśmy śmieci w Rezerwacie „Meteoryt Morasko” oraz w Forcie IIa. i Va. W tych nienajprzyjemniejszych działaniach dzielnie pomagali nam m.in. uczniowie z XVII LO w Poznaniu (w tym członkowie tamtejszego Koła) oraz członkowie Szkolnych Kół „Salamandry” przy Szkole Podstawowej nr 9 i 54 w Poznaniu.

Redakcja