Zagrożone gatunki

Ku radości zwolenników oraz dezaprobacie przeciwników, 1 maja 2004 r. byliśmy świadkami rozszerzenia się granic Unii Europejskiej o kolejne dziesięć państw. Polska stała się częścią jednego z największych i najbardziej zróżnicowanych pod względem popytu i podaży rynków fauny i flory na świecie.

Ograniczenia Unii Europejskiej obejmują miedzy innymi wszystkie naczelne (Primates spp.)
Fot. Anna Grebieniow

Jak donosi TRAFFIC, międzynarodowa organizacja zajmująca się monitorowaniem nielegalnego handlu gatunkami zagrożonymi wyginięciem, w latach 1996–2002 na teren Unii Europejskiej legalnie importowano sześć milionów żywych ptaków, 1,5 miliona żywych gadów, około 10 milionów skór gadów, 21 milionów storczyków, oraz 572 tony kawioru jesiotra. Te przykładowe liczby pokazują, jak duże jest zapotrzebowanie w „cywilizowanej” Europie na gatunki zagrożone wyginięciem. Popyt jest duży. Możliwości jego zaspokojenia – ograniczone. Konsekwencją takiej sytuacji jest wytworzenie się szarej strefy, gdzie kupić i sprzedać można wszystko, a warunkiem udanych zakupów jest wyłącznie zasobny portfel. Obecnie handel ginącymi gatunkami uważany jest za trzeci pod względem opłacalności, po handlu narkotykami i bronią, nielegalny interes na świecie. Oczywiście dokładna skala tego procederu nie jest znana, a jedynie szacowana na podstawie danych pochodzących z interwencji służb celnych.

Możemy przypuszczać, że rocznie przemycane są tysiące przedstawicieli różnych gatunków warte miliardy euro. Zgodnie z danymi TRAFFIC, w latach 2000–2002 na polskich granicach skonfiskowano ponad 22 tysiące okazów roślin i zwierząt figurujących w załącznikach CITES (Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, zwanej też Konwencją Waszyngtońską). Jest to zaledwie czubek góry lodowej, której wielkości możemy się tylko domyślać.

Popyt na poszczególne gatunki jest bardzo zmienny i zależy od wielu czynników. Niewątpliwie jednym z najważniejszych jest aktualnie obowiązująca moda panująca wśród potencjalnych kupców. Ludzie bardzo chętnie kupują zwierzęta egzotyczne po to tylko, aby móc je zaprezentować znajomym. Są one „wyposażeniem wnętrza”, ekskluzywną ozdobą, za którą właściciele bardzo często gotowi są zapłacić bardzo wysokie kwoty. Jeszcze więcej skłonni są zapłacić prywatni kolekcjonerzy zbierający rzadkie gatunki. TRAFFIC donosi, że na terenie Republiki Czeskiej trzymane są nielegalnie papugi amazonki modrogłowe (Amazona versicolor), których cała światowa populacja żyjąca w naturalnym środowisku na Wyspach Karaibskich wynosi zaledwie 300–350 osobników!

W Polsce cały czas trwa nielegalny handel gatunkami zagrożonymi wyginięciem oraz podlegającymi ochronie gatunkowej. Często sprzedawcy rzadkich zwierząt i roślin nie zdają sobie sprawy z tego, że wchodzą w konflikt z prawem.

Zdarza się również, że chcąc pozbyć się starych trofeów rodzinnych, nieświadomie łamią Ustawę o ochronie przyrody. Istnieje jednak bardzo liczna rzesza nielegalnych handlarzy, którzy doskonale wiedzą, że ich działania są niezgodne z prawem oraz szkodliwe dla przyrody. Ich działalność nastawiona jest wyłącznie na zysk, bez względu na obowiązujące prawo, a już tym bardziej dobro przyrody. PTOP „Salamandra” wraz z grupą wolontariuszy od kilku miesięcy monitoruje polską sieć internetową pod kątem takich transakcji. Celem tego monitoringu jest stworzenie raportu dotyczącego nielegalnego handlu okazami zwierząt i roślin w sieci. Chcemy określić między innymi skalę tego procederu, preferowane gatunki, a także reakcję organów ścigania na zgłaszane przypadki nielegalnych aukcji i ofert sprzedaży. Specjalnie na potrzeby tego programu stworzyliśmy stronę internetową (www.salamandra.org.pl/cites), na której można znaleźć między innymi obowiązujące przepisy krajowe i międzynarodowe oraz ich omówienie. Wszystkie osoby zainteresowane pomocą w Programie zapraszamy do kontaktu z naszym biurem.

Borys Kala