Kazarki rdzawe w Objezierzu

W ostoi ptaków będącej pod opieką naszego Towarzystwa, na stawach w Objezierzu (około 25 km na NW od Poznania), 25 lipca br. pojawiły się dwie kazarki rdzawe (Tadorna ferruginea) - ptaki, które nieczęsto widuje się w Polsce poza Ogrodami Zoologicznymi czy prywatnymi hodowlami. Kilka dni później można było je także obejrzeć w poznańskiej telewizji, której udało się sfilmować te ptaki.

Widywane w Polsce kazarki to najczęściej uciekinierzy z hodowli
Fot. Marcin Karetta

Kazarki należą do rzędu blaszkodziobych (Anseriformes), rodziny kaczkowatych (Anatidae). Są one blisko spokrewnione z gniazdującymi w Polsce oharami (Tadorna tadorna). Najbliższymi Polski lęgowiskami są kraje leżące nad Morzem Czarnym: Bułgaria, Turcja i Ukraina. Ptaki obserwowane w środkowej i zachodniej Europie są najczęściej uciekinierami z półotwartych hodowli i Ogrodów Zoologicznych, część z nich pochodzi jednak z naturalnych lęgowisk. Latem kazarki podejmują wędrówki na pierzowiska (miejsca, gdzie wymieniają pióra) i czasem w większej liczbie pojawiają się na północy Europy. Ostatni taki nalot miał miejsce w 1994 roku, kiedy to w zachodniej i północnej Europie naliczono ponad 400 ptaków. W Polsce widziano je wówczas w 9 miejscach. W tym roku również kilkukrotnie widziano kazarki w naszym kraju. Na internetowej liście dyskusyjnej PTAKI pojawiły się m.in. informacje o obserwowaniu kazarek na śląskich zbiornikach zaporowych - Mietkowskim i Goczałkowickim, na stawach rybnych w Zatorze koło Oświęcimia oraz w Grzybnie koło Śremu.

W okresach przelotów nad stawami w Objezierzu panuje wielki ruch. Poza kazarkami na zdjęciu (w pobliżu środka) widać też inną ornitologiczną ciekawostkę - mieszańca gęgawy i bernikli kanadyjskiej.
Fot. Andrzej Kepel

W okresie godowym pary kazarek bardzo zazdrośnie pilnują swojego terytorium, przeganiając z okolicy wszystkich innych przedstawicieli swojego gatunku. Niezwykłe są loty godowe samców kazarek - na dużej wysokości składają one skrzydła i pikują do wody z głośnym krzykiem. Ciekawy jest sposób gniazdowania tych ptaków. Podobnie jak ohary, lubią zakładać gniazda w norach - np. opuszczonych przez większe ssaki. Kazarki rdzawe potrafią też same kopać nory - głębokie nawet do 4 m! Czasami gniazdują też w dużych, wypróchniałych dziuplach, czy w niszach na wysokich skałach. Ptaki będące uciekinierami z niewoli gniazdują czasami także poza naturalnymi lęgowiskami, w południowo-wschodniej Europie. Ich lęgi stwierdzano w wielu europejskich krajach, w tym również w Polsce. W latach 1988-1990 para kazarek gniazdowała w centrum Wrocławia. Były to ptaki, które zbiegły z wrocławskiego ZOO.

Kazarki to nie jedyna ciekawostka ornitologiczna, którą można zaobserwować na stawach w Objezierzu (zobacz np.: Miniaturowe bociany - Biuletyn 2/2001). Do tej pory zanotowano tam około 200 gatunków ptaków - w tym kilka bardzo rzadkich. W tym samym czasie co kazarki, na stawie tym przebywała też np. gęś, będąca wynikiem skrzyżowania gęgawy (Anser anser) i bernikli kanadyjskiej (Branta canadensis). Jeśli więc kogoś interesuje obserwowanie ptaków, obiekt ten jest dobrym miejscem do realizowania tej pasji.

Przemysław Wylegała
Andrzej Kepel